Na wstępie pragniemy przede wszystkim przywitać się z Państwem w Nowym Roku i życzyć wszystkiego najlepszego! Jednocześnie zapraszamy do lektury niniejszego artykułu, który jest wprowadzeniem do jednej z kilku nowych rzeczy jakie chcielibyśmy zaoferować w rozpoczynającym się roku 2024. Mianowicie otwieramy się na nową dziedzinę w postaci prawa cybernetycznego – i jego powiązań z prawem geologicznym i górniczym. Oczywiście w żaden sposób nie odchodzimy od p.g.g., gdyż to ono stanowi swoisty pień naszych zainteresowań, jednak tak jak każda roślina i nasza Fundacja z nowym rokiem zaczyna wypuszczać nowe gałęzie.
Przechodząc do meritum. Na wstępie należy podkreślić, iż omawiane dzisiaj zagadnienie jest zagadnieniem hybrydowym, ponieważ w pewien sposób łączy w sobie kilka dziedzin. Dodatkowo szereg czynników, jakie składają się na przedmiot omawianego zagadnienia sam w sobie jest wysoce skomplikowany, co również nie ułatwia jego właściwego zrozumienia. Dlatego w tym artykule przede wszystkim skupimy się na wyodrębnieniu i wyjaśnieniu kluczowych czynników, które posłużą nam w dalszym etapie do dokonania właściwego zdefiniowania tego czym jest sam Cyber Mining oraz tego, czy jest on ewolucją znanego nam górnictwa.
Rozpoczynając nasze rozważania należy wskazać, że Cyber Mining tak jak zwykłe górnictwo składa się z 3 podstawowych czynników, a są to:
- miejsce w którym znajduje się wydobywana materia,
- rodzaj wydobywanej materii (rola jaką pełnią surowce w tradycyjnym górnictwie),
- podmiot, który dokonuje wydobycia.
Pierwszym z takich problematycznych czynników, które odpowiada za powstanie zjawiska, jakim jest Cyber Mining jest wspomniane miejsce w którym dochodzi ono do skutku. Niestety w tym przypadku jest to miejsce zupełnie odmienne od tego, które jest znane tradycyjnemu górnictwu. Wynika to z faktu, iż nie jest to już fizyczna przestrzeń na której znajduje się dana materia (kopalina) przeznaczona do wydobycia, tylko jest to już zupełnie inny rodzaj przestrzeni. Tą przestrzenią jest tzw. cyberprzestrzeń czy też przestrzeń cybernetyczna, która nie dość, że sama w sobie jest zjawiskiem w pełni nie ukształtowanym, pozostającym w ciągłym rozwoju, to dodatkowo jest także całkowicie nieznana polskiemu prawodawstwu – co jeszcze bardziej komplikuje zrozumienie i wyjaśnienie omawianego zagadnienia. Z tych względów konieczne jest w pierwszej kolejności wyjaśnienie czym jest ów cyberprzestrzeń. Na potrzeby artykułu posłużymy się autorską, a zarazem w pełni wyczerpującą zagadnienie definicją cyberprzestrzeni: “cyberprzestrzeń – to rodzaj przestrzeni nieposiadającej ograniczeń terytorialnych, składającej się ze zbioru sieci cywilnych i wojskowych jak internet, sieci lokalne, sieci wojskowe oraz inne sieci. Jest to przestrzeń inna niż rzeczywista, choć do niej równoległa i bezpośrednio na nią oddziaływująca. Powstaje ona w wyniku jednoczesnego niezakłóconego działania ze sobą trzech czynników w formie: (i) podmiotu użytkownika posiadającego swoją własną cybernetyczną tożsamość w postaci wszelkiego rodzaju kont, profili czy avatarów, inicjującego zarazem wszelkie działania zachodzące w sieci jak tworzenie, przesyłanie i odbieranie danych dokonywane za pomocą warstwy systemowej i sprzętowej sieci; (ii) warstwy systemowej sieci tworzonej przez wszelkie kody, pakiety danych, protokoły bezpieczeństwa, systemy operacyjne i inne systemy, a także programy i strony internetowe służące do obsługi działań inicjowanych przez użytkowników przy wykorzystaniu warstwy sprzętowej; (iii) warstwy sprzętowej sieci tworzonej przez wszelkiego rodzaju urządzenia takie jak komputery, routery, telewizory czy telefony i infrastrukturę przesyłową w postaci wszelkiego rodzaju kabli, światłowodów, satelitów czy anten służących do obsługi działań użytkowników, poprzez zapewnienie za pomocą przesyłu i ostatecznego odbioru funkcjonowania warstwy systemowej”(1).
Takie przedstawienie cyberprzestrzeni w kontekście zjawiska Cyber Miningu pozwala jednoznacznie stwierdzić, że miejscem w którym dokonuje się wydobycia określonej materii jest zbiór sieci jak np. Internet. Dodatkowo kolejnym plusem płynącym z wyjaśnienia tego czynnika w ten właśnie sposób jest postawienie solidnych fundamentów pod zdefiniowanie kolejnych dwóch wspomnianych czynników, czyli rodzaju wydobywanej materii, jak również podmiotu dokonującego wydobycia.
Drugim z problematycznych czynników, które odpowiadają za powstanie zjawiska jakim jest Cyber Mining jest wspomniany wcześniej rodzaj wydobywanej materii. Już na pierwszy rzut oka widać, iż w związku z powyższą definicją cyberprzestrzeni właściwym rodzajem wydobywanej w ten sposób materii będą dane cyfrowe. Przy czym oczywiście w wypadku omawianego zagadnienia jest to specyficzny rodzaj danych w postaci tzw. kryptowaluty lub inaczej waluty wirtualnej. Niestety tutaj sprawy znowu się nieco komplikują. Ponieważ pomimo istnienia definicji prawnej Waluty wirtualnej (kryptowaluty) nie dość, że nie dokonano wyodrębnienia innych kluczowych dla istnienia systemu czynników (jak chociażby cyberprzestrzeń), to jeszcze sama definicja w żaden sposób nie wskazuje czym ów waluta wirtualna jest. Najlepiej uwidocznia to wspomniana definicja pochodząca z art. 2 ust. 2 pkt 26 ustawy o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu, która stanowi, że:
“waluta wirtualna – to cyfrowe odwzorowanie wartości, które nie jest:
a) prawnym środkiem płatniczym emitowanym przez NBP, zagraniczne banki centralne lub inne organy administracji publicznej,
b) międzynarodową jednostką rozrachunkową ustanowioną przez organizację międzynarodową i akceptowaną przez poszczególne kraje należące do tej organizacji lub z nią współpracujące,
c) pieniądzem elektronicznym w rozumieniu ustawy z dnia 19 sierpnia 2011 r. o usługach płatniczych,
d) instrumentem finansowym w rozumieniu ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o obrocie instrumentami finansowymi,
e) wekslem lub czekiem
– oraz jest wymienialne w obrocie gospodarczym na prawne środki płatnicze i akceptowane jako środek wymiany, a także może być elektronicznie przechowywane lub przeniesione albo może być przedmiotem handlu elektronicznego”(2).
Tak jak wspomnieliśmy, powyższa definicja w żaden sposób nie wyjaśnia, czym dokładnie jest waluta wirtualna, wskazując jedynie to czym ów waluta nie jest i na co można ją wymienić. Czyli jednym słowem jest to zdecydowanie definicja nieukończona (pomijamy oczywiście też miejsce w jakim znajduje się ów legislacja). Dlatego z punktu widzenia omawianego zjawiska, aby w pełni dokonać wyodrębnienia wspomnianego czynnika w postaci rodzaju wydobywanej materii należy przede wszystkim stwierdzić, że Materię, która jest wydobywana podczas Cyber Miningu stanowią dane cyfrowe znajdujące się w cyberprzestrzeni, które jednocześnie nie są prawnymi środkami płatniczymi, ale mogą zostać na takie środki wymienione. I dopiero takie zobrazowanie stanu rzeczy pozwala nam prawidłowo zrozumieć dobrze ten czynnik. W tym miejscu warto także wskazać iż takie postrzeganie materii jest również analogicznym odpowiednikiem surowców, znanych nam z górnictwa tradycyjnego. Co znów wskazuje na pewne cechy wspólne dla obu tych zagadnień.
Trzecim, a zarazem ostatnim z problematycznych czynników, które odpowiadają za powstanie zjawiska jakim jest Cyber Mining jest wspomniany wcześniej podmiot wykonujący wydobycie. W literaturze problemu przyjęło się nazywać ów podmiot określeniem Cyber-Miner (cybernetyczny górnik) i jest to osoba, która dokonuje wydobycia kryptowaluty poprzez rozwiązywanie problemu matematycznego w oparciu o zebrane z sieci dane cyfrowe. Jeżeli rozwiązanie zostanie potwierdzone przez pozostałych “górników”, to jest ono dodawane do łańcucha rozwiązań, a “górnik”, który jako pierwszy je wydobył otrzymuje zapłatę w postaci tokenu kryptowaluty(3). Taki obraz jest spójny z poprzednimi dwoma czynnikami, gdyż podmiotem wydobywającym jest w tym przypadku użytkownik sieci, co jest zarówno zgodne z definicją cyberprzestrzeni jak i definicją materii przedstawionej w postaci danych cyfrowych. Wszystko to prowadzi nas do konkluzji w postaci zaproponowanej definicji legalnej zagadnienia jakim jest Cyber Mining, a mianowicie: Cyber-Mining – jest to proces polegający na wydobywaniu przez podmioty w postaci użytkowników sieci, danych cyfrowych znajdujących się w cyberprzestrzeni w celu ich obróbki, prowadzącej do uzyskania tokenów waluty wirtualnej.
Tak skonstruowana definicja jest przede wszystkim spójna, gdyż łączy w sobie wspomniane wcześniej trzy czynniki składające się na ów zjawisko jak i jednoznacznie obrazuje mechanizm na podstawie którego ów zagadnienie funkcjonuje. Niemniej w tym miejscu należy podkreślić iż aby system był spójny należałoby dokonać w końcu utworzenia gałęzi prawa cybernetycznego. Gdyż pomimo wielu podobieństw to akurat ten rodzaj górnictwa pasowałby o wiele bardziej do tej nowej gałęzi prawa. Natomiast pozostaje nam jeszcze odpowiedź na pytanie czy owe zagadnienie jest ewolucją tradycyjnego górnictwa. Osobiście uważam że w pewien sposób jest to ewolucja, gdyż jak pokazuje powyższa analiza system działania jest podobny a jedyne co uległo zmianie to przestrzeń i czynniki z nią związane. Dlatego myślę że najlepszą odpowiedzią w tym wypadku jest stwierdzenie że Cyber Mining jest swoistym odpowiednikiem tradycyjnego górnictwa w nowym wymiarze jakim jest przestrzeń cyfrowa.
(1) Michał Krawczyk, “Ewolucja tzw. przestępczości komputerowej w Polsce na przestrzeni lat”, Wrocław 19.06.2023 r.
(2) Art. 2 ust. 2 pkt 26 ustawy z dnia 1 marca 2018 o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu (Dz. U. z 2023 r. poz. 1124 z późn. zm.).
(3) Token kryptowaluty – jest to rzeczywista-cyfrowa jednostka, wartość wyemitowana przez daną organizację działającą w społeczności blockchain, która jest nabywana przez podmiot w związku z udanym przeprowadzeniem procesów Cyber-miningu.
Mgr Michał Krawczyk / 09.01.2024 r.