https://www.pexels.com/pl-pl/zdjecie/fotografia-krajobrazowa-brown-mountain-2405367/
Jutrzejszy dzień obchodzony jest w Polsce jako święto Wszystkich Świętych. Niejako przy okazji tego święta pragniemy jako Instytut przypomnieć o górnikach, którzy w mijającym czasie odeszli na tzw. “wieczną szychtę”. Jednak nie tylko, bowiem chcemy spojrzeć szerzej na problem wypadkowości w górnictwie. Z tej okazji przygotowaliśmy artykuł, w którym znajdziecie Państwo krótką analizę statystyk dotyczących wypadków w zakładach górniczych. Porównane zostały statystyki za rok 2023 (do 31.10.2023 r. włącznie – dane na godzinę 9:00) z analogicznymi danymi za okres 2022.
W zakresie danych korzystamy ze statystyk zamieszczonych na stronie internetowej Wyższego Urzędu Górniczego. Rozpoczniemy od bieżącej wypadkowości w górnictwie (aktualizowane na bieżąco dane za 2023 r.).
https://www.wug.gov.pl/bhp/biezaca_wypadkowosc_w_gornictwie (1)
Wypadki w górnictwie ze względu na stopień ich dolegliwości dla górników dzielimy na (liczba wypadków w 2023 r.):
- Śmiertelne (10)
- Ciężkie (6)
- Powodujące czasową niezdolność do pracy (1563)
Każdy wypadek jest oczywiście indywidualną tragedią, która niestety stanowi nieodłączny element towarzyszący działalności wydobywczej. Solidaryzujemy się z poszkodowanymi na skutek wszystkich wypadków, w szczególności ofiarami tych najtragiczniejszych. Szczęściem w nieszczęściu jest to, że wypadki śmiertelne oraz ciężkie łącznie stanowią w 2023 r. jedynie około 1% wszystkich wypadków w górnictwie i liczba ta spada. Życzymy sobie wszyscy rzecz jasna, aby nawet ten 1% nigdy już się nie utrzymał i aby doszło do całkowitej eliminacji tych zjawisk w polskim górnictwie. Służyć temu może postępująca automatyzacja w górnictwie i zastępowanie pracy ludzkiej pracą maszyn. Więcej na ten temat mogą Państwo przeczytać pod niniejszym linkiem: https://www.repozytorium.uni.wroc.pl/dlibra/publication/146917/edition/140342/content (2)
Rozróżniamy wypadki także ze względu na rodzaj działalności wydobywczej, w którym zaszły te zdarzenia (liczba wypadków wg klasyfikacji śmiertelne/ciężkie/powodujące czasową niezdolność do pracy). Są to kolejno:
- Górnictwo węgla kamiennego (5/2/1366)
- Górnictwo rud miedzi (2/4/127)
- Górnictwo odkrywkowe (3/0/39)
- Górnictwo otworowe i zakłady wykonujące roboty geologiczne (0/0/18)
- Pozostałe górnictwo (0/0/13)
Z powyższych danych wynika, że największą liczbę wypadków w górnictwie cechuje górnictwo węgla kamiennego. Wynika to oczywiście z charakteru polskiego górnictwa oraz wciąż stosunkowo dużego udziału węgla kamiennego w jego strukturze. Jednakże warto podkreślić, że o wiele bardziej brzemienne w skutkach wypadki górnicze, czyli śmiertelne i ciężkie, cechują w ujęciu procentowym zdecydowanie bardziej górnictwo rud miedzi. W górnictwie węgla kamiennego stanowią one łącznie jedynie około 0,5% wszystkich wypadków, podczas gdy w górnictwie rud miedzi wskaźnik ten wynosi około 4,7% całości. Jeszcze wyższy wskaźnik wypadków śmiertelnych oraz ciężkich notujemy w górnictwie odkrywkowym – około 7,7% – co wskazuje, że pozostaje ono obok górnictwa rud miedzi na czele niechlubnej klasyfikacji wypadków śmiertelnych oraz ciężkich w 2023 r.
Statystyki Wyższego Urzędu Górniczego dzielą też wypadki ze względu na to, czy poszkodowanym (ofiarą) był członek załogi własnej danego zakładu górniczego, czy też osoba delegowana przez tzw. firmy usługowe. Podział ten w niniejszym wpisie jednak szerzej nie został opisany ze względu na jego ograniczone ramy.
Przejdziemy teraz do porównania ww. statystyk z danymi archiwalnymi za 2022 r.
https://www.wug.gov.pl/bhp/statystyki_archiwalne_2022 (3)
Wypadki w górnictwie ze względu na stopień ich dolegliwości dla górników dzielimy na (liczba wypadków w 2022 r.):
- Śmiertelne (36) – dane za 12 miesięcy 2022 r. mówią aż o 36 wypadkach śmiertelnych, natomiast dane za 10 miesięcy 2023 r. wskazują na duży spadek do liczby 10 wypadków śmiertelnych, co w ujęciu stosunkowym (porównanie uwzględniające badanie równoważnego okresu czasu) wskazuje na 3-krotne zmniejszenie ich liczby w tym roku, co należy uznać za pozytywny trend.
- Ciężkie (12) – tutaj podobnie jak w przypadku wypadków śmiertelnych mamy do czynienia z trendem spadkowym, który w odniesieniu do wypadków ciężkich wynosi aktualnie 40%.
- Powodujące czasową niezdolność do pracy (2043) – również w tym zakresie można zauważyć, że liczba wypadków w 2023 r. zmniejszyła się względem analogicznego wskaźnika wypadkowości w 2022 r., jednakże spadek ten jest dużo mniej spektakularny, bo raptem o około 8%.
Należy wysnuć wniosek, że rok 2023 na ten moment jest w porównaniu do 2022 r. “bezpieczniejszy” dla polskiego górnictwa. W szczególności cieszy fakt, że spadki są najbardziej widoczne w liczbie wypadków śmiertelnych i ciężkich.
Natomiast pod względem rodzaju działalności wydobywczej, w którym zaszły wypadki górnicze (liczba wypadków wg klasyfikacji śmiertelne/ciężkie/powodujące czasową niezdolność do pracy) statystyki w 2022 r. przedstawiają się następująco:
- Górnictwo węgla kamiennego (28/12/1532)
- Górnictwo rud miedzi (2/0/172)
- Górnictwo odkrywkowe (5/0/45)
- Górnictwo otworowe i zakłady wykonujące roboty geologiczne (0/0/28)
- Pozostałe górnictwo (1/0/13)
W większości przypadków odnotowujemy w 2023 r. spadki względem 2022 r. w rozbiciu na poszczególne działy górnictwa. Szczególnie zauważalny i cieszący jest spadek liczby wypadków śmiertelnych i ciężkich w odniesieniu do górnictwa węgla kamiennego. Z 28 wypadków śmiertelnych oraz 12 ciężkich w 2022 r. na chwilę obecną statystyki w 2023 r. spadły odpowiednio do 5 i 2 wypadków. Są jednak wyjątki. Przykładowo w 2022 r. w górnictwie rud miedzi odnotowano 2 wypadki śmiertelne i żadnego ciężkiego. Natomiast w ciągu 10 miesięcy 2023 r. mamy tam do czynienia również z dwoma wypadkami śmiertelnymi, jednak niestety należy do tego doliczyć także cztery wypadki ciężkie.
Podsumowując – życzymy sobie, aby tendencja spadkowa w zakresie wypadków górniczych została utrzymana i pogłębiona w odniesieniu do każdego rodzaju wypadku, ze szczególnym uwzględnieniem wypadków śmiertelnych oraz ciężkich, jak również w zakresie wszelkich rodzajów górnictwa. Należy pamiętać, że doniosłą rolę w wypadkach odgrywają zagrożenia górnicze, które nieodłącznie towarzyszą działalności wydobywczej. Specyfika zagrożeń górniczych różni się w zależności od zakładu górniczego. Z innymi zagrożeniami mamy do czynienia w górnictwie podziemnym rud miedzi czy węgla kamiennego, jeszcze inne występują w górnictwie odkrywkowym oraz otworowym. Dlatego też w celu dokładnego zbadania tej tematyki zachęcamy przy okazji do zapoznania się z innym naszym artykułem dotyczącym zagrożeń górniczych, który jest dostępny pod niniejszym linkiem: https://instytutpgg.pl/index.php/2023/08/21/zagrozenia-gornicze-systematyzacja-zagrozen-gorniczych/
- https://www.wug.gov.pl/bhp/statystyki_wypadkow
- J. Kołecki, Charakterystyka zagrożeń górniczych w polskim prawie – wybrane aspekty, Wrocław 2023, s. 155.
Link do publikacji: https://www.repozytorium.uni.wroc.pl/dlibra/publication/146917/edition/140342/content
Mgr Jakub Kołecki / 31.10.2023 r.