Zagrożenie metanowe jest jednym z najbardziej znamiennych zagrożeń górniczych występujących w górnictwie podziemnym. Biorąc pod uwagę typ zakładów górniczych oraz rodzaj wydobywanych w nich kopalin, jest ono charakterystyczne przede wszystkim dla podziemnych zakładów górniczych wydobywających węgiel kamienny.
Normatywnym tego wyrazem jest przepis § 8 ust. 1 rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 29 stycznia 2013 r. w sprawie zagrożeń naturalnych w zakładach górniczych (Dz. U. z 2021 r. poz. 1617) (dalej: r.z.n.z.g.), ustalający w podziemnych zakładach górniczych wydobywających węgiel kamienny cztery kategorie zagrożenia metanowego. Natomiast przepisy § 9 ust. 1 oraz § 10 ust. 1 r.z.n.z.g. odnoszące się do podziemnych zakładów górniczych wydobywających odpowiednio rudy metali nieżelaznych oraz sól ustalają dwie kategorie zagrożenia metanowego.
Podstawowym kryterium jego występowania jest możliwość powstania w atmosferze kopalnianej stężenia metanu, które może spowodować wytworzenie się mieszaniny beztlenowej, zapalenie metanu lub też wybuch metanu, stwarzając niebezpieczeństwo dla pracowników lub ruchu zakładu górniczego (§ 7 r.z.n.z.g.). Metan (CH4) jest gazem o właściwościach wybuchowych. Dlatego też kluczową rolę przy zapobieganiu występowaniu tego zagrożenia odgrywa przewietrzanie wyrobisk górniczych(2).
https://www.pexels.com/pl-pl/zdjecie/szara-metalowa-wieza-na-szczycie-domu-723905/
Co ważne, można wysnuć wniosek, że im głębiej prowadzona jest eksploatacja górnicza w kopalniach węgla kamiennego, tym większe jest zagrożenie wybuchem metanu ze względu na większą metanonośność skał. Jak wskazała w 2011 r. Pani Sylwia Jarosławska-Sobór, rzeczniczka Głównego Instytutu Górnictwa: “Wzrost zagrożenia metanowego jest wynikiem prowadzenia eksploatacji podziemnej na coraz większej głębokości w otoczeniu coraz bardziej metanowego złoża, przy wzrastającej koncentracji wydobycia, co przyczyniło się do skumulowania strumienia metanu wydzielającego się do kopalń z mniejszej liczby ścian, a tym samym do wzrostu ich metanowości”(3).
Z zagrożeniem tym spotykają się górnicy pracujący w kopalniach węgla kamiennego, które obecnie położone są głównie na Górnym Śląsku, a także na Lubelszczyźnie. W przeszłości również zagrożenie to dawało się we znaki górnikom w Zagłębiu Wałbrzyskim.
Odsyłamy również do statystyki występowania tych zagrożeń, którą możecie Państwo znaleźć pod niniejszym linkiem: https://nettg.pl/gornictwo/186388/gornictwo-coraz-glebsze-wydobycie-przeklada-sie-na-zagrozenie-metanowe
(1) J. Kołecki, Charakterystyka zagrożeń górniczych w polskim prawie – wybrane aspekty, Wrocław 2023, s. 155.
(2) P. Strzałkowski, Górnictwo ogólne, Gliwice 2015, s. 229.
(3) https://www.rp.pl/biznes/art6699161-metan-wrog-gornikow
Mgr Jakub Kołecki, 03.10.2023 r.